اعمال مخصوص شب های قدرشب نوزدهم: اولين شب از شبهاي قدر است و شب قدر همان شبي است که در تمام سال شبي به خوبي و فضيلت آن نميرسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدير امور سال رقم ميخورد و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمين نازل ميشوند و به خدمت امام زمان عليهالسلام مشرف ميشوند و آنچه براي هر کس مقدر شده است بر امام عليه السلام عرض ميکنند1- صد مرتبه ''اَستَغفُرِاللهَ رَبي وَ اَتوبُ اِلَيه''. 2- صد مرتبه '' اَللّهُمَّ العَن قَتَلَةَ اَميرَالمومنينَ''. 3- دعاي ''يا ذَالَّذي کانَ...'' خوانده شود .4- دعاي '' اَللّهَمَّ اجعَل فيما تَقضي وَ...'' خوانده شود.
شب بيست و يکم: فضيلتش زيادتر از شب نوزدهم است، و بايد اعمال آن شب را از غسل و احيا و زيارت و نماز، هفت قل هو الله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعاي جوشن کبير و غيره در اين شب به عمل آورد، در روايات تأکيد شده در غسل و احيا و جدّ و جهد در عبادت در اين شب و شب بيست و سوم
شب بيست و يکم: فضيلتش زيادتر از شب نوزدهم است، و بايد اعمال آن شب را از غسل و احيا و زيارت و نماز، هفت قل هو الله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعاي جوشن کبير و غيره در اين شب به عمل آورد، در روايات تأکيد شده در غسل و احيا و جدّ و جهد در عبادت در اين شب و شب بيست و سوم
شب قدر
.شب قدر فرصتي براي مغفرت و عذرخواهي است. از خداي متعال عذرخواهي كنيد. حال كه خداي متعال به من و شما ميدان داده است كه به سوي او برگرديم، طلب مغفرت كنيم و از او معذرت بخواهيم، اين كار را بكنيم، والا روزي خواهد آمد كه خداي متعال به مجرمين بفرمايد: «لايؤذن لهم فيعتذرون». خداي نكرده در قيامت، به ما اجازهِ عذرخواهي نخواهند داد. به مجرمين اجازه نميدهند كه زبان به عذرخواهي باز كنند؛ آن جا جاي عذرخواهي نيست. اين جا كه ميدان هست، اين جا كه اجازه هست، اين جا كه عذرخواهي براي شما درجه ميآفريند، گناهان را ميشويد و شما را پاك و نوراني ميكند، از خداي متعال عذرخواهي كنيد. اين جا كه فرصت هست، خدا را متوجه به خودتان و لطف خدا و نگاه محبت الهي را متوجه و شامل حال خودتان كنيد. «فاذكروني اذكركم (106)»؛ مرا به ياد آوريد، تا من شما را به ياد آورم. امروز كه خداي متعال اجازه داده است كه شما به زاري، تضرع و گريه بپردازيد، دست ارادت به سوي او دراز كنيد، اظهار محبت نماييد و اشك صفا و محبت را از دل گرم خودتان به چشمهايتان جاري سازيد. اين فرصت را مغتنم بشماريد، والا روزي هست كه خداي متعال به مجرمين بفرمايد: «لاتجاروا اليوم (108»؛ برويد، زاري و تضرح نكنيد، فايدهاي ندارد: «انكم منا لاتنصرون (109)». اين فرصت، فرصت زندگي و حيات است كه براي بازگشت به خدا در اختيار من و شماست و بهترين فرصتها ايامي از سال است كه از جمله آنها ماه مبارك رمضان است و در ميان ماه مبارك رمضان، شب قدر! شب قدر هم در ميان اين سه شب است. طبق روايتي كه مرحوم «محدث قمي» نقل ميكند. سوال كردند كه كدام يك از اين سه شب _ يا دو شب بيست و يكم و بيست و سوم _ شب قدر است؟ در جواب فرمودند: چقدر آسان است كه انسان، دو شب _ يا سه شب _ را ملاحظهي شب قدر كند. چه اهميت دارد بين سه شب مردد باشد. مگر سه شب چقدر است؟ كساني بودهاند كه همهي ماه رمضان را از اول تا آخر، شب قدر به حساب ميآوردند و اعمال شب قدر را انجام ميدادند! قدر بدانيد. اين روزها را قدر بدانيد. شبهاي قدر را حقيقتا قدر بدانيد. قرآن صريحا ميافزايد: «خير من الف شهر (111)»؛ يك شب بهتر از هزار ماه است! اين خيلي ارزش دارد. شبي است كه ملائكه نازل ميشوند. شبي است كه روح نازل ميشود. شبي است كه خداي متعال آن را به عنوان سلام دانسته است. سلام، هم به معني درود و تحيت الهي بر انسانهاست، هم به معناي سلامتي، صلح و آرامش، صفا ميان مردم، براي دلها و جانها و جسمها و اجتماعات است. از لحاظ معنوي، چنين شبي است! شبهاي قدر را قدر بدانيد و براي مسايل كشور، مسايل خودتان، مسايل مسلمين و مسايل كشورهاي اسلامي دعا كنيد. كشورهاي اسلامي چقدر مشكلات دارند! حل آن مشكلات را از خدا بخواهيد. براي همه انسانها دعا كنيد. براي هدايت انسانها، براي خودتان، براي زندگيتان، براي مسئولينتان، براي كشورتان، براي گذشتگانتان و براي آن چيزي كه ميخواهيد خداي متعال به شما بدهد، دعا كنيد. اين ساعات و دقايق را قدر بدانيد.
قدر شناسی
سخن از واژهايست بس عظيم و عزيز، واژه گرانسنگي که زبان، عاجز از بيان ويژگيهاي آن است و قلم ناتوان از نوشتن، پيرامون شبي که خداي تعالي آن را از هزار ماه بالاتر خواندهاش؛ شبي که درهاي رحمت الهي در آن باز است و شبي که ...آنچه در ذيل ميآيد، حاصل گفتگويي است صميمي و بيتکلّف درباره واژهي «قدر» و «شب قدر»؛ باشد که مقبول طبع لطيف خوانندگان محترم آيد.آقاي سيدعلياصغر دارستاني دانشجوي رشته تاريخ از تهران ميگويد: «شب قدر شب خداست که در آن تمام ملايکه و افضل آنها روح به زمين ميآيند و با حضور در پيشگاه آقا امام زمان (عج) تمام امور را به حضرت ايشان تقديم ميدارند، اين شب، شب اتصال زمين به آسمان است و شب يافتن کليد هستي.حجتالاسلام شيخزاده از طلّاب مدرسه علميه اصفهان اظهار ميدارد :« شب قدر، شبي است که در آن تقدير خلق و اجتماع اندازهگيري ميشود و با ارايه به محضر مقدس حضرت مهدي (عج) صلاحيّت آن امور تأييد و احياناً رد ميگردد.» يکي از خدام افتخاري مسجد مقدس جمکران با تواضع خاصّي ميگويد: « آگاهي من نسبت به ليلهالقدر کم است و آنهايي ميتوانند در اين رابطه صحبت نمايند که به مقامهاي معنوي رسيده باشند که آنها نيز در جامعه گمنام هستند.»اکبر قاسمي که از روستاي خاوه اردهال کاشان آمده است، ميگويد:« قدر در يک لغت به معناي ارزش و مقدار ميباشد. او با اشاره به اينکه تنها يک شب در طول سال قدر ميباشد، فلسفه آن را چنين بيان ميکند: اگر هر شب، شب قدر بودي، شب قدر، بيقدر بودي.حجتالاسلام سجادي ضمن اشاره به ارزش و منزلت قدر ميافزايد:« قدرش را نميدانند مگر آنان که قدرشناس همه خوبيها هستند. »حسن غلامي از کارمندان بانک ملت شعبه جمکران با اشاره به اينکه شب قدر معادل هزار ماه و يا به عبارتي 84 سال ميباشد، ميافزايد: اين ليله عزيز معادل عمر يک انسان [و بلکه بيشتر] ميباشد و ادامه ميدهد که:فضل اين شب به مراتب بيشتر از عمر يک انسان است؛ حتي اگر در راه خدا و نيکي به خلق صرف شده باشد.بحث درباره قدر شيرين و جذاب است و گفتگو با زائران آشنا به فضايل آن، شيرينتر است و جذابتر و واقعاً:خوشا آنانکه از حق برگرفتند از اين پس عشق را در بر گرفتند. خوشا آنانکه در شام شب قدر کتاب الله را بر سر گرفتند «احتجوا علي و لايتنا بليله القدر» از کلمات معصوم است که در گفتار آقاي علي حلفي آمده است، وي با اشاره به کلمه «تنزل» در آيه 4 سوره قدر ميگويد: نزول ملايکه بر زمين با توجه به صيغه مضارع اين فعل هماکنون نيز ادامه دارد؛ منتها اين نزول در هر دوران بر انسان کامل آن زمانه است:علي احمدي از بندر لنگه ميگويد :« هرکس به اندازهي قدر خويش اين شب را درک ميکند » و همراه وي آقاي محمدرضا محمديفر از اقليد فارس استفاده از فضايل اين شب عزيز را مايه سعادت دنيا و آخرت ميداند.شب قدر شب عروج از فرش به عرش است؛ شب انتظار است انتظار فرج مولا.توصيف قدر از زبان جبهه رفتههاي قدر ديده زيباست، آقاي ابوالفضل غلامي از شهداي زنده انقلاب با بياني شيوا اظهار ميدارد :« شب قدر شب عروج از فرش به عرش است، شب انتظار است، انتظار فرج مولا و کسي که قدر ندارد، قدر ندارد. »چهرهاش نوراني است سيد است و نامش روحاني، در کلامش صميميت موج ميزند: در اين شب فاصله زمين و آسمان به حداقل ميرسد و دعاي بندگان مستجاب ميشود و درهاي غفران الهي به روي بندگان باز ميباشد.نفر بعدي وحيد مالمير است، که براي تحصيل علم و دانش از نهاوند بار و بنديل بسته و به قم آمده است. وي مطالب خود را با بيتي از حافظ شروع ميکند:چه مبارک سحري بود و چه فرخنده شبي آن شب قدر که اين تازه براتم دادند و ادامه ميدهد: در اين شب بايد روح را صفا داد و خود را آماده نمود براي درک سرنوشت خوب، روزي حلال و حوادث دلپذير روحاني و معنوي.مرتضيپور از حوزه علميه تالش، سيدي است بشاش و خندهرو با کلامي آميخته با معنويت اظهار ميدارد: شب قدر، شب تقدير پروردگار است و در عين حال شب تصميم انسانهايي که ميتوانند در اين شب خود را آماده کنند براي تبعيت از اسلام عزيز و قرآن کريم.آقاي مسعود شريعتي: شب قدر يعني فاطمه (س) که هرکس او را بشناسد، شب قدر را درک کرده است.برادر حسين مهديزاده : تنها با يقين به الرحمن الرحيم است که شايد بتوان اميدوار به درک شب قدر شد و آقاي وحيد لطيفي ميافزايد: شب قدر، شب بريدن از غير خدا و پيوستن به معبود است.اميد است با بازگو نمودن « نميازيم» ليله القدر بتوانيم زمينه را براي استقبال از شب اتصال خالق و مخلوق، شب اشک و ندامت، ندامت از گذشته و شب اميد و رجا، اميد به عفو و کرم حضرت دوست آماده نماييم.
همچنين برخي از دختران جوان دستهجمعي در يک فضاي باز دور هم مينشينند و تصنيفي به نام «لاله» را به صورت گروهي با صداي بلند در شب ميخوانند.گيلانيها نيز با برپا داشتن تعدادي از رسوم و سنّتهاي مخصوص ماه مبارک رمضان با شرکت گسترده در آيينهاي شبهاي احيا و قدر و برگزاري مراسم سوگواري ايام شهادت مولاي متقيان حضرت علي (ع) تعزيهخواني و شبيهسازي، همزمان با سراسر کشور ايران به سوگ آن حضرت مينشينند.در ساير نقاط ايران نيز مراسم ويژه شبهاي قدر تقريباً با همين شباهتها برگزار ميشود و دوستداران اميرالمؤمنين را گرد هم ميآورد.
